فتح مکه معظمه به دست پیامبر(ص)

سال هشتم هجری قمری: فتح مکه معظمه به دست پیامبر(ص). با این که آغاز بعثت پیامبراکرم(ص) و نزول وحی بر آن حضرت، در مکه واقع شده بود و پیامبر(ص) به مدت سیزده سال به صورت نهان و آشکار اهالی این شهر و طوایف و قبایل اطراف آن را به دین مبین اسلام فراخوانده بود، جز تعدادی اندک، پاسخ مثبتی به وی ندادند و در صدد تکذیب و حتی دشمنی او برآمدند و در این راه وی و خانواده و یارانش و سایر مسلمانان را در فشار و تنگنا قرار داده و آن ها را اذیت و آزار زیادی نمودند. به طوری که عده ای از مسلمانان به حبشه و خود پیامبر(ص) به همراه سایر مسلمانان به مدینه هجرت کردند و در این شهر مقدس، نظام نوپای اسلامی را بنا نهادند. از این پس دشمنی های مکیان، به ویژه قریش نسبت به پیامبر(ص) و مسلمانان مدینه فزونی یافت و جنگ های زیاردی از سوی آنان بر پیامبر(ص) و مسلمانان تحمیل گردید. سرانجام پیامبر(ص) به امر پروردگار منان تصمیم به فتح کانون اصلی مشرکان و کافران قریش، یعنی مکه معظمه گرفت. آن حضرت در دوم ماه مبارک رمضان، در رأس یک سپاه بزرگ ده هزار نفری از مسلمانان ] اعم از مهاجر، انصار و قبایل و طوایف اطراف مدینه [ به سوی مکه حرکت کرد.(1) یکی از مسلمانان مهاجر، به نام "خاطب بن ابی بلتعه" پیش از حرکت سپاه اسلام، خبر حرکت آنان را به واسطه زنی بد سابقه و نوازنده به نام "ساره" برای قریش ارسال کرد، ولی پیامبر(ص) از جاسوسی آن دو با خبر گردید و حضرت علی(ع)، زبیر و مقداد را مأموریت داد که به هر صورت ممکن، آن زن جاسوس را بیابند و وی را دستگیر کنند. آنان، زن جاسوس را در میان راه مدینه و مکه، در مکانی به نام "روضه خاخ" و به قولی در "خلیقه" یافته و وی را دستگیر کرده و به نزد پیامبر(ص) آوردند.(2) پیامبر(ص)، مراقبت و مواظبت زیادی به عمل آورد که قریش از حرکت سپاه اسلام آگاه نگردد، بدین جهت تا رسیدن به "مرّالظّهران" که در چند کیلومتری مکه است، اهالی مکه و جاسوسان و نفوذی های آنان هیچ خبری از حرکت جهادی سپاه اسلام نداشتند.(3) عباس بن عبدالمطلب، عموی رسول خدا(ص) که در مکه می زیست و پیش از آن مسلمان شده بود، ولی رابطه حسنه ای با مکیان داشت، در همان زمان از مکه خارج شد و به سوی مدینه هجرت می کرد، که با پیامبر(ص) و سپاه اسلام در سرزمین "جحفه" روبرو گردید. وی پس از آن که چندی در کنار رسول خدا(ص) بود، به دستور آن حضرت، به سوی مکه رفت و در میان راه با برخی از سران قریش مانند ابوسفیان، حکیم بن حزام و بدیل بن ورقاء برخورد کرد و خبر هجوم سپاه اسلام را به آنان گوش زد کرد و ابوسفیان را به همراه خود در نزد پیامبر(ص) آورد و او را وادار به پذیرش اسلام نمود.(4) پیامبر اسلام(ص) هم از تاکتیک های نظامی خویش و هم از وجود ابوسفیان برای فتح مکه بهره جست و وی را پیشاپیش به میان مکیان فرستاد، تا با فراخوانی آنان به تسلیم شدن و هیچ گونه حرکت نظامی انجام ندادن، زمینه فتح این شهر مقدس را بدون جنگ و خون ریزی فراهم کند. گرچه عده از سرکشان و طاغیان مکه با دسته ای از مسلمانان روبرو شده و به درگیری و نبرد پرداختند، ولی با دادن دوازده یا سیزده تن کشته، متواری شدند و در نتیجه این شهر مقدس در روز بیستم ماه مبارک رمضان، سال هشتم قمری به دست پیامبر(ص) و سپاهیان مسلمان فتح گردید و بت ها از خانه خدا به بیرون ریخته شد و داخل کعبه با آب زمزم شستشو داده شد و بدین گونه مقدس ترین مکان مذهبی و دینی مسلمانان از لوث بت ها، تصاویر و مجسمه ها پاکسازی شد و برای همیشه، محل مقدس و عبادت مسلمانان قرار گرفت.(5) نقل شد که در این روز امیرمؤمنان(ع) بر دوش پیامبراسلام(ص) ایستاد و بالای کعبه رفت و بت ها را به زمین انداخت و در هم شکست و به رعایت ادب، خود را از میزاب کعبه به پایین انداخت.(6) برخی از مورخان و سیره نگاران، تاریخ فتح مکه را در روز سیزدهم رمضان ذکر کرده اند،(7) ولی اکثر علمای شیعه و اهل سنت، روز بیستم رمضان را روز فتح مکه می دانند.(8) 1- تاریخ ابن خلدون (ترجمه عبدالمحمد آیتی)، ج1، ص 432 2- فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام (جعفر سبحانی)، ص 431؛ الارشاد (شیخ مفید)، ص 50؛ تاریخ ابن خلدون، ج1، ص 432؛ المغازی (واقدی)، ج2،ص 797 3- فرازهایی از تاریخ اسلام، ص 431؛ المغازی، ج2، ص 814 4- تاریخ ابن خلدون، ج1، ص 433؛ فرازهایی از تاریخ پیامبر اسلام، ص 431 5- تاریخ ابن خلدون، ج1، ص 434؛ فرازهایی از تاریخ اسلام، ص 435 6- وقایع الایام (شیخ عباس قمی)، ص 43 7- البدایه و النهایه (ابن کثیر)، ج4، ص 326 8- تاریخ الطبری، ج2، ص 343؛ البدایه و النهایه، ج4، ص 326؛ تاریخ ابن خلدون، ج1، ص 434؛ وقایع الایام، ص 42؛ مسارالشیعه (شیخ مفید)، ص 9- رمضان در تاریخ (لطف الله صافی گلپایگانی)، ص 220؛ المغازی، ج2، ص 780