هر کسی حق ندارد مربی شود !

 

ویژگی یک معلم خوب چیست؟

حضرت علی (علیه السلام) در این باره کلامی دارند که اشاره به این موضوع دارد : «کسی که خود را رهبر مردم قرار داد باید پیش از آنکه به تعلیم دیگران بپردازد، به تعلیم خویش پردازد و باید تأدیب او به علمش پیش از تأدیب او به زبانش باشد . کسی که معلّم و ادب کننده خویش است به احترام سزاوارتر است از کسی که معلم و مربی دیگران است.» ( نهج البلاغه ، حکمت 73)

این کلام دو مطلب اساسی که در بردارنده ویژگی های یک معلم و مربی نیکوست را بیان می دارد:

1)مربی و معلّم باید قبلاً خودش دانش آموخته و تربیت شده باشد آنگاه مربی و معلم دیگران شود. سخن گفتن و خطابه و وعظ بدون آگاهی به جز انحراف، اضلال و گمراهی نتیجه ایی ندارد. امام در فرمایش خود می فرمایند که کسی که به تربیت خود پردازد بیشتر شایسته احترام است از کسی که به تربیت مردم پرداخته و از خود غافل است ، امّا شخصی که هم خودسازی کرده و هم مردم را تربیت می کند مسلماً برتر است از کسی که تنها گلیم خود را از آب می کشد.

واعظان کاین جلوه در محراب و منبر می کنند          چون به خلوت می روند آن کاردیگر می کنند

واعظ و مربی باید با عمل خود دیگران را تربیت و هدایت نماید . گفتار بدون عمل نه تنها موجب هدایت نمی شود بلکه گاهی ممکن است موجب سلب اعتماد و گمراهی شخص گردد. قرآن کریم می فرماید: چگونه شما مردم را به نیکی دستور می دهید ، خود را فراموش می کنید در صورتی که شما کتاب خدا را می خوانید چرا در آن اندیشه نمی کنید؟( بقره ) پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) فرمودند: شب معراج مردمی را دیدم که لب هایشان را با قیچی های آتشین چیده و به دور انداخته می شد از جبرئیل پرسیدم: اینها کیستند؟ گفت: خطیبان امّت تو هستند که مردم را به نیکی دعوت می کنند در حالیکه خود را فراموش نموده اندو به گفته خود عمل نمی کنند و ایشان قرآن  را تلاوت می کنند آیا در آن تعقل نمی کنند؟

انسان های شایسته رهبری:

در مسیر تربیت انسان ها به کسانی می توان اعتماد نمود و آنها را مربی قرار داد که تحت تربیت خدای عالم به مدارج عالی انسانیت رسیده باشند. تنها چنین افرادی می توانند کاروان انسانیت را به مقصد نهایی برسانند. حضرت امیر می فرمایند: ما پرورش یافته و تربیت شده پروردگار خویش هستیم و مردم تربیت شده مایند. ( نهج البلاغه ، نامه 28). شبستری در گلشن راز می گوید:

چنین رهبرانی در پیشوایان دین منحصرند که از طرف خدا منصوب گشته اند یعنی پیامبران و امامان معصوم. حضرت امیر در این باره می فرمایند: ای مردم چراغ دل را از شعله گفتار گویندگان با عمل روشن سازید و ظرف های خویش را از آب زلال چشمه های که از آلودگی پاک است پر کند. امام غیر از آنچه از طرف خدا مأمور است وظیفه ای ندارد ، وظیفه او بدین قرار است: 1. با پند و اندرز فرمان خدا را ابلاغ نماید 2. در خیر خواهی مردم کوشش نماید 3. سنت خدا را احیا کند 4. بر مستحقان کیفر اقامه حدود کند 5. حق مظلومان را به آنان باز گرداند. حضرت می فرایند: در فراگیری دانش بکوشید پیش از آنکه درخت آن بخشکد و پیش از آنکه به خود مشغول گردید ؛ از معدن علم ، دانش استخراج کنید . مردم را از منکر باز دارید و خود هم مرتکب نشوید زیرا شما موظفید اول خود مرتکب گناه نشوید آن گاه مردم را از آن نهی کنید. ( نهج البلاغه، خطبه 105)

با این مواردی که ذکر شد کمی مشخص می گردد که چه کسانی لایق امر تربیت هستند تا فرزندان، که آینده آنان در گرو تربیتی است که در دوران کودکی بدانها اختصاص پیدا می کند را تربیت نموده و آنان را برا ی زمان خویش آماده سازد و همچنین دیگر افراد را در سنین مختلف مورد هدایت و رهبری قرار دهند.

فرآوری : مریم پناهنده 

بخش نهج البلاغه تبیان