شورش اهالى بغداد بر ضد حکومت وقت - سال 249 هجرى قمرى

پس از درگذشت منتصر باللّه )یازدهمین خلیفه عباسى(، مستعین‏ باللّه به خلافت رسید. ولیکن عده‏اى از نظامیان حکومتى، خلافت وى را به رسمیت نشناخته و خواهان خلافت معتز فرزند متوکل‏عباسى شدند. در بغداد میان هواداران مستعین و هواداران معتز، چندین روز درگیرى و نبرد شدید برقرار بود. تعدادى از طرفین کشته و زخمى گردیدند و اماکن فراوانى دست‏خوش غارت و تخریب گردید و بر این شهر که دارالخلافه مسلمانان بود، هرج و مرج و بى‏نظمى حاکم گردید. ولى سرانجام، هواداران مستعین پیروز شده و حکومت را بدست گرفتند. رومیان که از اختلاف و پراکندگى مسلمانان، به ویژه درگیرى‏هاى دارالخلافه بغداد، باخبر شده بودند، به مرزهاى مسلمانان هجوم آوردند. در نزدیکى شهر "ملطیه" میان سپاهیان روم و مدافعان مسلمان، نبرد شدیدى درگرفت و از طرفین، تعداد زیادى کشته، زخمى و اسیر گردیدند. در این جنگ بى‏امان، عمر بن ‏عبیدالله‏ بن ‏اقطع، فرمانده کل مسلمانان و على‏ بن‏ یحیى‏ ارمنى، از فرماندهان سپاه و حدود دوهزار نفر از سربازان مسلمان کشته شدند. مردم بغداد که از اختلافات داخلى عباسیان و کشته شدن مسلمانان در نبرد با رومیان، ناراحت و نگران بودند، در اول صفر سال 249 قمرى به طور خودجوش صداى اعتراض خویش را نسبت به ضعف و سستى دست‏اندرکاران حکومتى بلند نمودند. اعتراضات آنان، پیوسته فراگیرتر مى‏شد و جمعیت فراوانى را به خود جذب مى‏کرد. مردم خشمگین بغداد، زندان حکومتى را مورد هجوم قرار داده و آن را از دست مأموران بیرون آوردند و زندانیان را آزاد کردند. آنان به خاطر اعتراض به دست‏اندرکاران حکومت، یکى از پل‏هاى بغداد را بریده و دیگرى را به آتش کشیدند و انبارهاى دولتى و سرمایه‏داران را مصادره کرده و براى تقویت سربازان مبارز، به سوى جبهه‏هاى جنگ ارسال کردند. دیگر شهرنشینان بلاد اسلامى نیز از رفتار و کردار حاکمان و متصدیان امور ناراحت و متنفّر بودند. در سامرا، شورشیان این شهر به تقلید از شورشیان بغداد، به زندان‏ها هجوم آورده و زندانیان را آزاد کردند. اهالى اهواز، فارس و جبال ( مناطق کوهستانى سلسله جبال زاگرس و بخش های میانی ایران) جوانان خود را تجهیز کرده و براى پشتیبانى از مدافعان مسلمان به سوى سرحدات اعزام کردند. شورش مسلمانان که مى‏رفت از بغداد به همه بلاد اسلامى گسترش پیدا کند، از سوى زمامداران وقت سرکوب شد. وُصیف، بُغاى ‏صغیر و عموم سپاهیان ترک‏نژاد بغداد، به دستور خلیفه عباسى، به سرکوبى شورشیان پرداختند و تعداد فراوانى از شورش‏گران و بى‏گناهان را از هستى ساقط کرده و آشوب آنان را از این طریق خاتمه دادند.(1) 1- البدایة و النهایة (ابن کثیر)، ج 11-12، ص 5