بسم الله الرحمن الرحیم

نام‌های فاطمه^{(علیها السلام)}

اسم، کلمه‌ای است که وضع می‌شود تا نشانه‌ای باشد بر مسمایش. اسم‌گذاری وقتی حکیمانه است که بین اسم و مسمّی، رابطه و تناسب برقرار باشد. هر چه واضع اسم، حکیم‌تر باشد، طبعاً این تناسب بیشتر خواهد بود. در مجامع روایی، روایات زیادی در مورد نام‌‌های مبارک معصومین^{(علیهم السلام)} وجود دارد که در آن، علت نامگذاری معصومین^{(علیهم السلام)} به نام های مبارکشان را بیان می‌کند. در مورد برخی از اسم‌ها، تصریح شده که واضع آن نام، خدای متعال بوده است. وقتی واضع اسم، خدای حکیم یا اولیاء او باشند، رابطه بین اسم و مسمی رابطه‌ای حقیقی و حکیمانه خواهد بود. بنابراین یکی از راه های شناخت بهتر معصومین^{(علیهم السلام)}، دقت در اسامی مبارک آنهاست.

امام صادق^(ع) می‌فرمایند:

«لفاطمة ع تسعة أسماء عند الله عز و جل فاطمة و الصدیقة و المبارکة و الطاهرة و الزکیة و الراضیة و المرضیة و المحدثة و الزهراء»

«فاطمه^(ع) نُه نام نزد خدای عز و جل دارد: فاطمه، صدیقه، مبارکه، طاهره، زکیه، راضیه، مرضیه، محدثه، زهراء»

این روایت تصریح دارد که نام‌های حضرت، وضع شده توسط مردم نیست، بلکه اسمائی الهی و حقایقی نزد خدای متعال هستند. بنابراین دقت در این نام‌ها می‌تواند قطره‌ای از دریای فضائل آن بانوی بزرگوار را به کام‌های تشنه‌مان بچشاند. به مناسبت ایام شهادت مظلومانه صدیقه طاهره، حضرت فاطمه زهرا^{(سلام الله علیها)} مروری کوتاه بر برخی از روایات مربوط به نام های مبارک ایشان خواهیم داشت. لازم به ذکر است که برای برخی از نام‌ها، چندین وجه تسمیه در روایات ذکر شده که برای رعایت اختصار، تنها به ذکر یک روایت بسنده شده است.[1] 

 چرا فاطمه^(ع)، فاطمه نامیده شد؟

امام صادق^(ع): «لفاطمة^(ع) وقفة على باب جهنم فإذا کان یوم القیامة کتب بین عینی کل رجل مؤمن أو کافر فیؤمر بمحب قد کثرت ذنوبه إلى النار فتقرأ فاطمة بین عینیه محبا فتقول إلهی و سیدی سمیتنی فاطمة و فطمت بی من تولانی و تولى ذریتی من النار و وعدک الحق و أنت لا تخلف المیعاد فیقول الله عز و جل صدقت یا فاطمة إنی سمیتک فاطمة و فطمت بک من أحبک و تولاک و أحب ذریتک و تولاهم من النار و وعدی الحق و أنا لا أخلف المیعاد و إنما أمرت بعبدی هذا إلى النار لتشفعی فیه فأشفعک و لیتبین لملائکتی و أنبیائی و رسلی و أهل الموقف موقفک منی و مکانتک عندی فمن قرأت بین عینیه مؤمنا فخدی بیده و أدخلیه الجنة»

«حضرت فاطمه^(ع) در روز قیامت، در مقابل دروازه جهنّم توقّف خواهد نمود. در روز قیامت، میان چشمان هر کسى نوشته مى‏شود که کافر است یا مؤمن، آنگاه به دوستدار گناهکار حضرت به دلیل گناهانش امر مى‏شود که داخل جهنّم گردد. سپس فاطمه^(ع) در میان دو چشم وى مى‏بیند که او محبّ و دوستدار او بوده، پس مى‏گوید: پروردگار من، اى سرور من، مرا فاطمه (جدا کننده) نامیدى و به وسیله من، هر کس را که ولایت من و فرزندانم را داشته باشد از آتش جدا کردی. وعده تو حق است و تو خلف وعده نمی‌کنی. سپس خداوند عزّ و جلّ مى‏گوید: راست مى‏گویى اى فاطمه! من تو را فاطمه نامیدم و کسى را که تو را و فرزندانت را دوست داشته و شیعه شما باشد از آتش نجات مى‏دهم و وعده من حق است و خلف وعده نخواهم کرد، و به این منظور دستور دادم او را به جهنّم ببرند که تو براى او شفیع شوى و من شفاعت تو را بپذیرم و برای اینکه مقام و منزلتى که تو نزد من دارى براى فرشتگانم و انبیائم و رسولانم و اهل محشر معلوم شود. اکنون دست هر کس را که در میان دو چشم او مؤمن (در نسخه دیگر: مؤمن یا محب) نوشته شده باشد بگیر و داخل بهشت نما.

چرا فاطمه(ع)، زهرا نامیده شد؟

«سألت أبا عبد الله ع عن فاطمة لم سمیت الزهراء فقال لأنها کانت إذا قامت فی محرابها زهر نورها لأهل السماء کما تزهر نور الکواکب لأهل الأرض»

«راوی می‌گوید: از امام صادق^(ع) پرسیدم چرا فاطمه^(ع)، زهراء نامیده شد؟ حضرت فرمودند: زیرا وقتى آن حضرت در محرابشان مى‏ایستادند نورشان به اهل آسمان مى‏تابید همان طورى که نور کواکب و ستارگان به اهل زمین مى‏تابد.»

چرا فاطمه، محدثه نامیده شد؟

امام صادق (ع): «إِنَّمَا سُمِّیَتْ فَاطِمَةُ مُحَدَّثَةً لِأَنَّ الْمَلَائِکَةَ کَانَتْ تَهْبِطُ مِنَ السَّمَاءِ فَتُنَادِیهَا کَمَا تُنَادِی مَرْیَمَ بِنْتَ عِمْرَانَ فَتَقُولُ یَا فَاطِمَةُ إِنَّ اللَّهَ اصْطَفاکِ وَ طَهَّرَکِ وَ اصْطَفاکِ عَلى‏ نِساءِ الْعالَمِینَ یَا فَاطِمَةُ  اقْنُتِی لِرَبِّکِ وَ اسْجُدِی وَ ارْکَعِی مَعَ الرَّاکِعِینَ فَتُحَدِّثُهُمْ وَ یُحَدِّثُونَهَا فَقَالَتْ لَهُمْ ذَاتَ لَیْلَةٍ أَ لَیْسَتِ الْمُفَضَّلَةُ عَلَى نِسَاءِ الْعَالَمِینَ مَرْیَمَ بِنْتَ عِمْرَانَ فَقَالُوا إِنَّ مَرْیَمَ کَانَتْ سَیِّدَةَ نِسَاءِ عَالَمِهَا وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ جَعَلَکِ سَیِّدَةَ نِسَاءِ عَالَمِکِ وَ عَالَمِهَا وَ سَیِّدَةَ نِسَاءِ الْأَوَّلِینَ وَ الْآخِرِینَ»

«فاطمه^(ع) محدًّثه (کسی که با او سخن گفته می شود) نامیده شد، زیرا ملائکه از آسمان نازل می شدند و او را مورد ندا قرار می‌دادند همانگونه که مریم دختر عمران را مورد ندا قرار می دادند، و می گفتند: ای فاطمه! خداوند تو را برگزیده و پاکیزه گردانیده و بر زنان جهان برتری داده است. ای فاطمه! برای پروردگارت خضوع کن و سجده کن و همراه رکوع کنندگان رکوع کن[2]. پس او با ملائکه سخن می‌گفت و ملائکه با او سخن می‌گفتند. شبی حضرت به آن فرشتگان فرمود: آیا زنی که بر زنان جهان برتری داده شده، مریم دختر عمران نیست؟ آن فرشتگان گفتند: مریم، سرور زنان دوران خودش بود و خداوند عز و جل تو را سرور زنان دوران خودت و دوران مریم و سرور زنان اولین و آخرین (همه دوران‌ها) قرار داده است.»

صلّی الله علیک یا فاطم? الزهراء...

منبع: http://www.jahadi.ir