وجه تشبیه  
خداوند متعال به دنبال مَثَل پیش که براى کافران ، همسر حضرت نوح و همسر حضرت لوط را مثال زده بود، در اینجا براى مؤ منان ، دو زن دیگر تاریخ را که هر دو اسوه مقاومت و پاکدامنى هستند، مثل مى زند. یکى ((همسر فرعون )) است که در دستگاه جبّار آن جرثومه کفر به خداى یکتا ایمان آورد و قدرت همسرى چون فرعون و کفر او نتوانست به ایمان وى خدشه اى وارد سازد، و دوّمى ((مریم ))، دختر عمران است که الگوى پاکدامنى است .
((معروف این است که نام همسر فرعون ((آسیه )) و نام پدرش ((مزاحم )) بوده است ، گفته اند هنگامى که معجزه موسى علیه السّلام را در مقابل ساحران مشاهده کرد، اعماق قلبش به نور ایمان روشن شد، و از همان لحظه به ((موسى )) ایمان آورد. او پیوسته ایمان خود را مکتوم مى داشت ، ولى ایمان و عشق به خدا چیزى نیست که بتوان آن را همیشه کتمان کرد، هنگامى که فرعون از ایمان او باخبر شد، بارها او را نهى کرد، و اصرار داشت که دست از دامن آیین موسى علیه السّلام بردارد، و خداى او را رها کند، ولى این زن با استقامت هرگز تسلیم خواسته فرعون نشد.
سرانجام فرعون دستور داد دست و پاهایش را با میخها بسته ، در زیر آفتاب سوزان قرار دهند، و سنگ عظیمى بر سینه او بیفکنند، هنگامى که آخرین لحظه هاى عمر خود را مى گذراند، دعایش این بود: ((پروردگارا! براى من خانه اى در بهشت در جوار خودت بنا کن و مرا از فرعون و اعمالش رهایى بخش و مرا از این قوم ظالم نجات ده !)).
خداوند نیز دعاى این زن مؤ من پاکبازِ فداکار را اجابت فرمود و او را در کنار بهترین زنان جهان ، مانند مریم قرار داد. چنانکه در همین آیات در ردیف او قرار گرفته است .
در روایتى از رسول خداصلّى اللّه علیه و آله و سلّم مى خوانیم : ((افضل نساء اهل الجنّة خدیجه بنت خویلد، وفاطمة بنت محمّدصلّى اللّه علیه و آله و سلّم ، و مریم بنت عمران ، و آسیة بنت مزاحم ، امراءة فرعون ...؛⁽⁴⁵⁸⁾ برترین زنان اهل بهشت چهار نفرند ((خدیجه )) دختر خویلد و ((فاطمه )) دختر محمّدصلّى اللّه علیه و آله و سلّم و ((مریم )) دختر عمران و ((آسیه )) دختر مزاحم همسر فرعون )).
جالب اینکه همسر فرعون با این سخن کاخ عظیم فرعون را تحقیر مى کند و آن را در برابر خانه اى در جوار رحمت خدا به هیچ مى شمرد، و به این وسیله به آنها که او را نصیحت مى کردند که این همه امکانات چشمگیرى که از طریق ((ملکه مصر بودن )) در اختیار توست با ایمان به مرد شبانى همچون موسى از دست نده ! پاسخ مى گوید:
و با جمله (نَجِّنى مِنْ فِرْعَونَ وَعَمَلِهِ) بیزارى خود را، هم از خود فرعون و هم از مظالم و جنایاتش ، اعلام مى دارد.
و با جمله (وَنَجِّنى مِنَ الْقَومِ الظّالِمینَ) ناهمرنگى خود را با محیط آلوده و بیگانگى خویش را از جنایات آنها برملا مى کند، و چقدر حساب شده است این جمله هاى سه گانه اى که این زن با معرفت و ایثارگر در واپسین لحظه هاى عمرش ‍ بیان کرد، جمله هایى که مى تواند براى همه زنان و مردان مؤ من جهان ، الهام بخش باشد، جمله هایى که بهانه هاى واهى را از دست تمام کسانى که فشار محیط، یا همسر را، مجوّزى براى ترک اطاعت خدا و تقوا مى شمرند، مى گیرد.
مسلّماً زرق و برق و جلال و جبروتى برتر از دستگاه فرعونى وجود نداشت ، همان طور که فشار و شکنجه اى فراتر از شکنجه هاى فرعون جنایتکار نبود، ولى نه آن زرق و برق ، و نه این فشار و شکنجه ، آن زن مؤ من را به زانو در نیاورد و همچنان به راه خود در مسیر رضاى خدا ادامه داد تا جان خویش را در راه معشوق حقیقى فدا کرد.
قابل توجّه اینکه تقاضا مى کند خداوند خانه اى در بهشت و در نزد خودش ، براى او بنا کند، که در بهشت بودن جنبه جسمانى آن است ، و نزد خدا بودن جنبه روحانى آن ، و او هر دو را در یک عبارت کوتاه جمع کرده است ))⁽⁴⁵⁹⁾.
حضرت ((مریم ))، دختر عمران دوّمین زن با شخصیّت که الگوى افراد با ایمان محسوب مى شود، بانویى پاکدامن ، و معتقد به پیامبران و کتب آسمانى آنان و مطیع و فرمانبردار پروردگار متعال بوده است .
در خصوص حضرت مریم نام مبارکش ذکر شده ، در صورتى که نام همسر فرعون تصریح نشده است . اصولاً در قرآن جز حضرت مریم نام هیچ زنى با صراحت برده نشده ؛ تنها اوست که نامش در حدود ((بیست و چند سوره )) و متجاوز از ((سى آیه )) آمده است و کراراً او را به پاکدامنى و عفّت ستوده است ؛ شاید این به خاطر رفتار ناپسندى باشد که یهودیان نسبت به وى روا داشته و به آن جناب تهمت بزرگ ناپاکدامنى زده اند که قرآن آن را ((بهتان عظیم )) نامید و خداوند متعال از حیثیّت وى دفاع و از ساحت آن جناب رفع تهمت نموده است .
فهرست منابع 
((آ))
آشنایى با علوم اسلامى ، شهید مطهّرى ، انتشارات اسلامى ، ش 1.
آشنایى با قرآن ، شهید مطهّرى ، انتشارات صدرا.
((الف ))
استعاذه ، آیت اللّه شهید سیّد عبدالحسین دستغیب ، چاپ انتشارات صبا.
اسرار عبادات ، آیة اللّه جوادى آملى ، انتشارات الزهرا، چاپ چهارم ، تابستان 1372.
اسرارى از زندگى حیوانات ، عباسعلى محمودى ، با مقدّمه سیّد محمّد صحفى ، انتشارات اهل بیت (علیهم السلام )، چاپ ششم .
اصول کافى ، محمّد بن یعقوب کلینى رازى ، دارالکتب الاسلامیه .
امثال قرآن ، على اصغر حکمت ، بنیاد قرآن ، چاپ دوّم .
((ب ))
بحارالا نوار، علاّمه محمّدباقر مجلسى ، موسّسة الوفاء، بیروت لبنان .
بلاغة الحسین ، مصطفى آل اعتماد، ترجمه على کاظمى ، مؤ سّسه مطبوعاتى اسماعیلیان ، چاپ دوّم .
((پ ))
پیشواى شهیدان ، سیّد رضا صدر، انتشارات 22 بهمن ، سازمان چاپ مهر، قم .
((ت ))
تفسیر مجمع البیان ، ابوعلى امین الاسلام فضل بن حسن طبرسى ، چاپ بیروت .
تفسیر روح الجنان ، شیخ ابوالفتوح رازى به تصحیح و حواشى حاج میرزا ابوالحسن شعرانى و على اکبر غفّارى ، انتشارات اسلامیه ، تهران .
تفسیر صافى ، ملا محسن فیض کاشانى ، به تصحیح ابوالحسن شعرانى ، انتشارات اسلامیه ، چاپ ششم .
- تفسیر منهج الصادقین ، ملاّ فتح اللّه کاشانى ، با مقدّمه و پاورقى مرتضوى و تصحیح على اکبر غفّارى ، انتشارات اسلامیه ، چاپ حیدرى .
تفسیر نورالثقلین ، شیخ عبد على بن جعفر حویزى ، به تصحیح و تعلیق سیّد هاشم رسولى محلاتى ، چاپ علمیه قم .
تفسیر روح البیان ، شیخ اسماعیل حقّى بروسوى ، مکتبه جعفرى تبریزى ، تهران .
تفسیر گازر، ابوالمحاسن حسین بن حسن جرجانى ، به تصحیح و تعلیق میرجلال الدین حسینى ارموى ، چاپ اوّل 1337 ش .
تفسیر المیزان ، علاّمه محمّد حسین طباطبائى ، چاپ بیروت .
تفسیر نمونه ، جمعى از نویسندگان ، زیر نظر استاد مکارم شیرازى ، چاپخانه مدرسه امیرالمؤ منین قم .
تفسیر الکشّاف ، جاراللّه محمود بن عمر زمخشرى ، چاپ بیروت .
تفسیر صفى ، حاج میرزا حسین ، ملقّب به صفى على شاه ، چاپخانه ارتش ، 1328 ش .
تفسیر کشف الاسرار و عدّة الابرار، منسوب به خواجه عبداللّه انصارى ، تاءلیف ابوالفضل میبدى ، انتشارات امیرکبیر، چاپ سپهر، تهران .
تفسیر امثال القرآن ، دکتر اسماعیل اسماعیلى ، انتشارات اسوه ، چاپ سوّم .
تحف العقول ، حسین بن شیعه حرانى ، انتشارات اسلامیه ، چاپ تابش .
تعلیم وتربیت در اسلام ، شهید مطهّرى ، انتشارات صدرا، چاپ بیست و چهارم .
((ث ))
ثواب الاعمال و عقاب الاعمال ، ابوجعفر محمّد بن بابویه قمّى معروف به صدوق ، با ترجمه على اکبر غفّارى ، کتابخانه صدوق .
((ج ))
جامع السعادت ، ملا مهدى نراقى ، چاپ مؤ سّسه مطبوعاتى اسماعیلیان .
جهاد اکبر، امام خمینى (رضوان اللّه تعالى علیه )، واحد تحقیقات اسلامى بنیاد بعثت .
((خ ))
خصال صدوق ، محمّد بن بابویه قمّى ، انتشارات اسلامیه ، چاپ تابش .
((س ))
سفینة البحار، حاج شیخ عبّاس قمّى ، مؤ سّسه انتشارات فراهانى ، چاپ اوّل .
((ش ))
شرح صد کلمه قصار از کلمات امیرالمؤ منین (علیه السلام )، حاج شیخ عبّاس ‍ قمّى ، انتشارات مؤ سّسه در راه حق ، قم ، چاپ مکرّر، بهار 1370.
شرح زندگانى محمّد تقى بافقى ، موسوى گرمارودى ، دفتر نشر فرهنگ اسلامى ، چاپ اوّل 1368.
((د))
الدّر المنثور، جلال الدّین سیوطى ، دارالفکر، بیروت لبنان
((ص ))
صحیفه نور، امام خمینى (قدس سره )، چاپ وزارت ارشاد اسلامى و سازمان مدارک فرهنگى انقلاب اسلامى .
((ع ))
علل الشرایع ، محمّد بن بابویه قمّى ، انتشارات حیدریه ، چاپ نجف .
((ف ))
فروغ ابدیت ، استاد جعفر سبحانى ، چاپ انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى قم .
فوائد الرضویه ، حاج شیخ عباس قمى .
((ک ))
کشف الاسرار، امام خمینى رحمه اللّه ، چاپ انتشارات آزادى .
کلیّات سعدى ، با مقدمه عباس اقبال آشتیانى ، چاپ دنیاى کتاب .
کنزالعُمّال ، على المتقىّ الهندى ، مؤ سّسة الرسالة .
الکنى و الا لقاب ، حاج شیخ عباس قمى ، انتشارات بیدار، قم ایران .
((گ ))
گفتار فلسفى ، بزرگسال و جوان ، چاپ هیاءت نشر معارف اسلامى .
((ل ))
لئالى الاخبار، شیخ محمّد نبى تویسرکانى ، مکتبه محمّدیّه ، قم .
((م ))
معارفى از قرآن ، شهید دستغیب ، تفسیر سوره حدید، انتشارات فقیه .
محجة البیضاء، ملامحسن فیض کاشانى ، به تصحیح و تعلیق على اکبر غفّارى ، دفتر انتشارات اسلامى ، چاپ دوم .
مستدرک الوسائل ، میرزا حسین نورى ، انتشارات اسلامیّه ، تهران .
میزان الحکمه ، محمّدى رى شهرى ، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى قم ، 1362.
مقتل خوارزمى ، ابى المؤ یّد الموفّق احمد بن الملکى اخطب خوارزم ، به تحقیق و تعلیق محمّد سماوى ، انتشارات مکتبه مفید، قم .
مثنوى معنوى ، جلال الدین محمّد بلخى ، انتشارات نگاه و نشر علم ، چاپ حیدرى ، نوبت دوّم ، 1371.
مفاتیح الجنان ، حاج شیخ عبّاس قمى .
مجلّه مکتب انقلاب ، سپاه پاسداران انقلاب اسلامى ، ش 1.
مهر تابان ، آیت اللّه سید محمدحسین حسینى طهرانى ، انتشارات باقر العُلوم علیه السّلام .
((ن ))
نهج البلاغه ، فیض الاسلام ، چاپ کتابفروشى اسلامیّه .
نهج الفصاحة ، ابوالقاسم پاینده ، انتشارات جاویدان .